Proces przemieszczeń gruntu jest na tyle powszechnym zjawiskiem, iż tylko nieliczni zgłębiają wiedzę o ruchach terenu, ich przyczynach czy wpływie na obiekty nad powierzchnią. Powodów przemieszczeń terenu należy upatrywać w trzech głównych czynnikach: budowie geologicznej i rzeźbie terenu, intensywnych lub długotrwałych opadach atmosferycznych, a także w działalności człowieka. To właśnie ostatni z wymienionych czynników stał się równocześnie powodem wzmożonego gromadzenia informacji o ruchach gruntu i zapotrzebowania na wykonywanie ich pomiarów. Działalność człowieka dotycząca gruntu to przede wszystkim prowadzenie prac budowlanych, które z racji jego naruszania narażone są na powstawanie osuwisk i przemieszczeń poziomych lub pionowych gleby. Z potrzeby monitorowania tychże ruchów, swoje zastosowanie znalazł w takiej działalności inklinometr. Osuwiska wymagają bowiem monitorowania nie tylko powierzchni gruntu, ale także wykonania pomiarów wgłębnych z pominięciem standardowej procedury geodezyjnej.
Inklinometr – budowa i zastosowanie
Czym jednak jest wspomniany już inklinometr i jaka jest jego rola w monitoringu przemieszczeń? To miernik pochylenia służący do pomiaru kątów pochylenia, wysokości lub obniżenia obiektu względem siły grawitacji. To wszechstronne urządzenie stosowane jest w monitorowaniu geomechaniki, a więc i zmian powierzchni gruntu, osuwisk czy przechyłów terenu powstałych na skutek zjawisk atmosferycznych lub działalności człowieka. Początkowo, inklinometry były urządzeniami mechanicznymi o prostej i analogowej konstrukcji, a obecnie stosowane są inklinometry elektroniczne o bardzo wysokiej dokładności. Obciążnik zamontowany sznurkiem lub nitką do obudowy narzędzia, zastąpił ruchomy dielektryk umieszczony pomiędzy okładzinami i reagujący na odchylenia w stosunku do idealnego pionu. Różnicą w zasadzie pomiaru jest zatem fakt, iż obecnie generowany jest on przez różnicę pojemności między okładziną a wahadłem, z kolei w pierwotnych inklinometrach, było to wskazanie wiszącej pionowo (z racji siły grawitacyjnej) nici z obciążnikiem na ruchomej osi kątowej.
Dzięki technologii cyfrowej i możliwości przesyłu wyników pomiarów przez urządzenie, Inklinometr może być obecnie użytkowany zarówno na powierzchni gruntu do podstawowych badań geodezyjnych, jak i montowany w otworach wiertniczych, zalewany betonem, zakopywany lub przymocowywany do konstrukcji. Tak skonstruowane urządzenia instaluje się na miejscu poprzez umieszczenie czujników do rejestratora danych, co pozwala na stały i nieprzerwany monitoring zjawisk.
Istota pomiarów inklinometrycznych
Obecnie wiodącą rolą spełnianą przez inklinometry staje się właśnie geodezyjny monitoring przemieszczeń gruntu i obiektów. Ruchy tektoniczne, budowanie na terenach zalewowych lub podmokłych, zmiany w strukturze gleby ze względu na zmieniający się klimat – wszystkie te procesy łączy fakt, iż stanowią one realne zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi. Co więcej, ruchy gruntu mogą być przez nas z łatwością przegapione, dlatego w poszukiwaniu dodatkowego zabezpieczenia, inklinometry mają za zadanie dokładnie badać przemieszczenia, ale także monitorować je w czasie bieżącym i ciągle oraz wysyłać z wnętrza sygnały ostrzegawcze. Stabilność i pewność odbieranych danych, zależy natomiast od prawidłowej kalibracji inklinometru. Osuwisko, ruchy wewnętrzne gleby czy nawet delikatne przemieszczenia elementów wsporczych fundamentów – to wszystko jest możliwe do natychmiastowego wykrycia dzięki monitoringowi wgłębnemu, który nie istniałby bez rozwoju tak istotnego w budownictwie, geologii czy sejsmografii narzędzia pomiarowego, jakim od lat jest inklinometr.